تحلیل بنیادی راهی برای شناخت بازار سرمایه

پیروان روش‌های تحلیل بنیادی به درستی معتقدند که ارزش سهم منبعث از سودآوری آن است و ارزیاب باید به اتکای تحلیل‌های مالی که از گذشته‌های شرکت مورد نظر به عمل می‌آورد و لحاظ چشم‌‌اندازی که مدیریت آن شرکت برای یک یا چند سال آتی اعلام کرده است بتواند ارزش ذاتی سهم را پیدا کند و بعد نسبت به خرید یا فروش آن سهم به خصوص تصمیم بگیرد. در این مقاله، نکاتی که سرمایه‌گذاران باید در مسیر ارزیابی خود مورد عنایت قرار دهند در 13 بند ذیل تشریح می‌شود.

 اطلاع از روند حرکت اقتصاد کلان

سرمایه‌گذار هنگام تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری باید به خود جواب قانع‌کننده بدهد که در آن زمان به خصوص که او مایل به سرمایه‌گذاری در بورس سهام است، آیا روند اقتصاد کل کشور در جهت بهبود مایه امیدواری است یا عکس آن صادق بوده و اقتصاد در حال رکود و بازار در حالت سر‌در‌گمی است؟ اگر جواب مثبت بود او مجاز است که سرمایه‌گذاری خود را آغاز کند و اگر جواب منفی بود اصلح آن است که جلو نرود بلکه نظاره‌گر باشد تا بارقه‌های امید را به عینه ببیند. طی آذر ماه 83 تا آذر ماه 84 که بازارسرمایه در حال رکود و قیمت سهام مرتبائ رو به کاهش بود، عده‌ای از سرمایه‌گذاران به موقع سهم خود را فروختند و منابع را به طرف اوراق با بازدهء‌ثابت و بدون ریسک همانند اوراق مشارکت یا سپردهء بانکی بردند.

اطلاع از روند حرکت اقتصاد کلان کار ساده‌ای نیست و آگاهی کامل نسبت به آن، توجه به نکات متعددی را می‌طلبد از جمله برنامه‌های کلان اقتصادی که ما در ایران هر پنج سال یک‌بار برای آن طراحی داریم و هم‌‌اکنون در اولین سال برنامهء پنج سالهء چهارم هستیم (سال‌های 1384 الی 1388)، بودجهء کل کشور، رشد تولید ناخالص ملی، رشد یا کاهش درآمدهای ارزی از جمله درآمدهای صادراتی، مازاد یا کسری بودجهء ارزی کل کشور، نوسانات نرخ ارز، نرخ تورم، نرخ بیکاری، قدرت رقابت کالاهای تولیدی صادراتی کشور در مقام مقایسه با کالاهای مشابه خارجی، توجه به مزیت‌های اقتصادی کشور که ببینیم بازارهای صادراتی ما در حال رشد و شکوفایی است یا در حال اضمحلال، ارزش برابری پول کشور با سایر ارزها و بسیاری مطالب دیگر. فی‌الواقع اگر بخواهیم در یک شرکت کارگزاری و یا شرکت سرمایه‌گذاری پوشش کامل به همهء این مطالب بدهیم نیاز به یک متخصص با درجهء دکترای اقتصاد داریم. آن هم مسلط به امور اقتصاد کلان. به همین دلیل است که شرکت‌های کارگزاری در کشورهای پیشرفته در بخش تحقیقات خود به تعداد لازم از این محققان در اختیار دارند و عملائ قادرند حتی بودجه و عملکرد دولت را به نقد بگیرند و نظرات اصلاحی ارایه کنند. چون بحث بیشتر در این زمینه در گزارش مختصر ما نمی‌گنجد بنابراین در همین حد بسنده می‌‌‌کنیم.

ما در این مبحث اطلاع از روند اقتصاد کلان کشور خودمان مدنظر بود اما این حقیقت را هم بیان کنیم که در کشورهای خارج، شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی سرمایه‌های خود را تنها در داخل کشور به کار نمی‌‌‌گیرند بلکه در سایر کشورها هم سرمایه‌گذاری می‌کنند و اگر چنین باشد، کارشناسان آن‌ها چاره‌ای ندارند که اقتصاد کلان آن کشور را به صورت عام و صنایع و شرکت‌های مورد نظر را به صورت خاص مورد توجه و ارزیابی قرار دهند.

 انتخاب صنعت مناسب

   تعداد صنایع در دسته بندی بورس اوراق بهادار ما حدود 30 صنعت است و مسلمائ از هر مطلع بازار سرمایه که بپرسید صنعت نساجی در چه وضعیت سودآوری است، پاسخ منفی می‌‌شنوید اما در مورد صنعت کانی (معادن) یا خودرو یا صنعت پتروشیمی‌‌نظرات مثبت با تفاسیر متفاوت می‌شنوید. توصیه آن است که صنعتی را انتخاب کنید که روبه اضمحلال نباشد بلکه در حال شکوفایی و پیشرو باشد.

 انتخاب چند شرکت در یک صنعت

   متخصصان بازار سرمایه می‌گویند تشکیل یک پرتفوی با 5تا 10 سهم مختلف مناسب است بنابراین اگر شما از بین کل صنایع دو صنعت را انتخاب می‌کنید 5 تا 10 گونه از بهترین سهام‌ها را در صنایع مورد نظر برای پرتفوی خود انتخاب کنید.

یادتان باشد پرتفویی را که امروز با اعمال همه دقت‌ها انتخاب می‌کنید، ممکن است با تغییر عوامل مؤثر (که در هنگام ارزیابی شما چندان قابل پیش بینی نبودند) خیلی زود ناکارا شود پس بررسی مداوم ( MONITORORING )و بهینه سازی پرتفوی، یک وظیفه کاری غیرقابل اجتناب است.

 مدیریت شرکت‌ها و سهام‌داران عمدهء آن‌ها

شرکت‌های سودآور، پیشرو، خوشنام و ارزش آفرین همیشه پرونده‌های روشنی دارند و فقط صرف وقت و تخصص لازم است که حقیقت‌یابی کنید. مدیران ورزیده، کارآفرین و با انرژی، سکان هر کشتی را که در دست بگیرند آن را به راه درست هدایت می‌کنند و سرنشینان آن کشتی باید جای خود را امن فرض کنند.

به عبارت دیگر از خود بپرسید با خرید این سهم سرمایه ام را می‌خواهم به دست چه کسانی بدهم (منظور مدیر عامل و هیات مدیرهء شرکتی است که شما سهم او را می‌خرید) و آیا این افراد ذی‌صلاح، خوشنام و مورد احترام بازار هستند یا خیر؟ وقتی در عمل وارد می‌شوید، ملاحظه می‌کنید که به دلایل مختلف پاسخ سؤال مطرح شده در ذهن شما در مورد بسیاری از شرکت‌ها منفی از آب در می‌آید.

همین دقت و توجهی را که ما از یک سرمایه‌گذار انتظار داریم در انتخاب سهم مورد نظر خود اعمال کند، سهام‌داران عمدهء شرکت‌های بورسی هم در خرید و نگاهداری سهام عمدهء شرکت‌های مورد نظرشان همین اصل را رعایت می‌کنند بنابراین اگر دیدید سرمایه‌گذاران قدر و خوشنامی‌‌سال‌ها سهام‌دار عمدهء شرکت خاصی بوده‌اند خود دلیلی بر مناسب بودن شرکت و مطلوبیت سهم آن از دید مدیریتی است.

سهم را به خاطر سودآوری آن می‌خرند و ضریب قیمت سهم به قیمت اسمی ‌هم به دلیل قدرت سودآوری است. اگر اشتباه نکرده باشم هم اکنون گران‌ترین سهم در بورس اوراق و بهادار تهران، سیمان قائن است با قیمت سهم حدود 000ر63 ریال و ارزان‌ترین سهم پارس الکتریک با قیمت زیر 500 ریال که اولی بالای 63 برابر قیمت اسمی‌و دومی‌کمتر از 50 درصد قیمت اسمی‌است و دلیل ارزان یا گران شدن قیمت سهم هم همان قدرت سودآوری و میزان سرمایه است.چه بسا کارشناسان زبردستی باشند که بتوانند از میان سهام ارزانی که کسی به آن‌ها عنایت ندارد، موارد خوبی را دست و پا کنند و طی مثلائ یک سال سودی را از سرمایه‌گذاری خود در این سهام ظاهرائ ضعیف، به‌دست آورند (مجموع رشد قیمت سهم به اضافه سود سهام دریافتی) که چنین سودی را نتوانسته باشند از سهام مرغوب پر معامله در بورس حاصل کنند. این واقعیت را از آن باب گفتیم که کسی ما را متهم نکند که خط کشیده‌ایم و سهام بورسی را به مرغوب و نامرغوب دسته‌بندی کرده‌ایم و خدای ناکرده توصیه می‌کنیم اصلائ سراغ سهام نامرغوب نروید. ما می‌گوییم انجام این هنرنمایی که از خرید و فروش سهام ناموغوب، سود مرغوب حاصل کنی کار هر کسی نیست و به این دلیل می‌گوییم، سرمایه‌گذاران کم اطلاع بروند سراغ سهام مرغوب پر معامله.

از کل 430 شرکتی که هم اکنون در بورس اوراق بهادار ما حضور دارند بیش از نیمی‌از آن‌ها بسیار کم معامله و مورد عنایت سرمایه‌گذاران مطلع بازار نیستند و دلایل زیادی را می‌توان بر ضعف عملکرد این شرکت‌ها و مدیریت آن‌ها مترتب دانست که فعلائ مورد بحث ما نیست و تنها توجه می‌دهیم که سرمایه‌گذاران غیر‌متخصص سعی می‌‌کنند حتی‌المقدور سهام این نوع شرکت‌ها را در پرتفوی خود نگذارند.

 درجهء نقد‌شوندگی سهم

سهم خوب با «نسبت قیمت به درآمد» پایین در   میان حدود 200 شرکت فعال بورس اوراق بهادار ما کم نیست (مخصوصائ در مقطع فعلی) اما ممکن است در زمانی که شما نیاز به فروش آن سهم خوب دارید، مشتری برای خرید آن سهم به خصوص موجود نباشد. از طریق مراجعه به سیستم‌های نرم افزاری سهام که در بازار در دسترس است می‌توانید تعداد روزهایی را که سهم مورد نظر شما در طول یک سال مورد معامله قرار گرفته ملاحظه کنید. در همان نرم‌افزارها (ازجمله سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران) می‌توانید هر روزه تعداد سهام معامله شده، نوسانات قیمت و دفعات معامله و جمع کل مبلغ معامله را نیز ببینید. شما باید سهمی را بخرید که خرید و فروش آن سیال باشد نه اتفاقی و گهگاه.

 درآمد هر سهم

درآمد هر سهم موردنظر خود را در پنج سال گذشته ملاحظه کنید و درآمد هر سهم پیش‌بینی سال جاری را هم مدنظر قرار دهید و بعد قضاوت کنید که با در نظر گرفتن افزایش سرمایه‌های انجام شده طی پنج سال اخیر تا چه حد روند فروش و سودآوری سال‌های گذشتهء شرکت، رضایت شما را حاصل می‌کند و تا چه حد می‌توانید روی محقق شدن سودآوری اعلام شده برای سال جاری حساب کنید. درصد پوشش فروش و سودهای خالص سه، شش، 9 و 12 ماهه که شرکت‌ها طی سال در دفعات اعلام می‌کنند و واحد نظارتی سازمان بورس بعد از رسیدگی آن‌ها را منتشر می‌کند، رهنمود خوبی برای ارزیابان در این زمینه است.

 سودهای نقدی تقسیم شده

درست است که سود یا درآمد هر سهم حرف اول را می‌زند اما توجه به درصد تقسیم سود برای مخصوصائ عده‌ای از خریداران سهم مهم است چون این دسته از سرمایه‌گذاران همانند سود سپردهء بانکی دوست دارند هر ساله (و حتی اگر همانند کشورهای پیشرفته ممکن باشد در مقاطعی کوتاه‌تر) سودی را به صورت نقدی دریافت کنند.شرکت‌های با مدیریت مستحکم معمولائ از یک سیاست معین و مشخص در تقسیم سود تبعیت می‌کنند و مثلائ 70 تا 80 درصد سود حاصله را هر ساله بین سهام‌داران خود تقسیم می‌کنند. شرکت‌هایی که در طول مثلائ پنج سال گذشته روال نامشخص و به هم ریخته‌ای در تقسیم سود داشته‌اند از این دیدگاه دارای یک نقطه‌ضعف هستند.

 توجه به درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی

در طول یک سال به خصوص شرکتی ممکن است قطعه زمین یا ساختمان یا بخش دیگری از دارایی‌های خود را بفروشد و سود غیرعملیاتی کسب کند. عکس این قضیه هم صادق است و مثلائ اگر شرکتی در طول یک سال اقدام به بازخرید یا بازنشسته کردن درصد قابل توجهی از کارکنان خود کند و در آن سال به خصوص رقم معتنابهی را به عنوان هزینهء بازخرید کارکنان در حساب سود و زیان شرکت بیاورد (رقم پرداختی به کارکنان منهای ذخایر به حساب رفته) این هم خود یک هزینهء غیرجاری غیرعملیاتی است.

ما نمی‌گوییم که درآمدهای غیرعملیاتی (یا برعکس هزینه‌های غیرعملیاتی) نباید اثری در قیمت سهم داشته باشند بلکه می‌گوییم اگر درآمد اعلام شدهء قبلی برای هر سهم 500 ریال بوده و اواسط سال با حصول درآمد اضافی غیرعملیاتی درآمد تعدیل شده برای هر سهم از 500 ریال به 650 ریال افزایش یافته، نباید 30 درصد به قیمت سهم افزوده شود، بلکه رشد قیمت باید درصد معقولی باشد که هر سرمایه‌گذار خودش برای این درآمد یکباره غیرمستمر قیمتی تعیین می‌کند. همین قاعده برای هزینه‌های غیرعملیاتی صادق است که در یک سال درآمد هر سهم را به مقدار زیاد کاهش می‌دهد و دلیلی ندارد که قیمت سهم دقیقائ معادل کاهش درآمد آن سال کاهش یابد.

 در نظر گرفتن رشد سودآوری

چنان‌چه سودآوری شرکتی مثلا برای 10 سال آتی هر ساله بدون رشد سالانه معادل 50 درصد سرمایهء اسمی پیش‌بینی شود (یعنی 500 ریال برای هر سهم یک هزار ریالی) و هر ساله 80 درصد سود حاصل هم بین سهام‌داران تقسیم شود (ریال 400 =  DPS )لذا

منبع : بورسناعباس مقدم

شایعات آخر شبی - 30 آبان ماه

- شایعه : غفارس در قیمت های فعلی جمع می شود. گروهی به دنبال حرکت قیمت تا 290 هستند.

- شایعه : تپکو تا 70 تومان خریدار دارد. گروهی در هفته جاری تا 70 تومان را جمع می کنند.

- شایعه : زامیاد در هفته جاری تا 125 تومان رشد قیمت دارد.

- شایعه : شسم در محدوده 280 تومان بیش از 700 هزار سهم خریدار دارد.

- شایعه : گروهی بدنبال جمع کردن دبالک در کف های قیمتی هستند.

- شایعه : بانک سرمایه تا 90 تومان ریزش قیمت دارد.

شایعه : وقوام بزودی تا 100 تومان رشد قیمت دارد.

از این پس می توانید مهم ترین و جذاب ترین خبرهای وبلاگ epsnews را بر روی تلگرام موبایل خود دریافت کنید. اگر می خواهید عضو این سامانه شوید، کافی است در گوشی موبایل خود روی آدرس زیر کلیک کنید.سپس روی گزینه join کلیک کنید.

epsnews

مورد استثنایی بورس با رشد بدون وقفه ۱۸۷ درصدی یک شرکت در ۲۳۶ روزکاری

سهام یک شرکت مشروط طی ۲۳۶ روزکاری با رشد بدون وقفه، بی سر و صدا و بدون دلیلی خاص ۱۸۷ درصد افزایش یافته و به مورد استثنایی بورس تبدیل شده است.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، هر چند رویدادهای جالب و استثنایی مثبت و منفی بورس کم نیستند اما جدیدترین مورد این جریان به شرکت مشروط تهران شیمی اختصاص دارد که بی سرو صدا و بدون جلب توجه، رشد خیره کننده ایی را ثبت کرده و مهمتر از آن در 236 روز کاری مستمر، حتی یک روز هم منفی نبوده و یک نفس نظاره گر افزایش قیمت سهم شده است.

براساس این گزارش، این شرکت فعال در صنعت دارو از 5 اسفند 74 با قیمت 575 تومانی هر سهم وارد بورس شده و بازدهی سهام آن در یک سال اخیر ( از اول آذر سال گذشته تا چهارشنبه پیش) حدود 187 درصد بوده است. در این میان انچه به استثنایی بودن آن انجامیده این است که قیمت سهام "شتهران" در همه 236 روزکاری گذشته با رشد همراه بوده و حتی یک روز هم منفی نشده است. آن هم بدون وجود دلیل خاصی و بی سر و صدا.

این درحالی است که هیات پذیرش بورس در جلسه 6 تیر امسال وضعیت شرایط حضور این شرکت را مورد بررسی داده و اعلام کرده تهران شیمی با سرمایه 14.8 میلیارد تومانی به دلیل عدم رعایت حداقل سرمایه 20 میلیارد تومانی شرکت های بورسی ، نمره نامناسب اطلاع رسانی و میزان اندک و 3 درصدی سهام شناور آزاد نتوانسته شرایط ادامه حضور در بورس را احراز کند.

بر همین اساس مقرر شده بود مدیران "شتهران" با کارشناسان بورس جلسه ایی را برگزار و در این موارد تصمیم گیری کنند تا در صورتی که این شرکت نتواند حداقل شرایط های تعیین شده در دستورالعمل را احراز کند از بورس اخراج و به فرابورس منتقل شود اما تاکنون نتیجه ایی در این رابطه اعلام نشده است.

برپایه این گزارش، درحالی ترکیب سهامداری « شتهران» شامل اشخاص حقیقی و از جمله یک شخصی حقیقی با مالکیت 42 درصدی است که یک مقام مسئول در این شرکت در پاسخ به این سئوال که آیا رویداد مثبتی مانند تعدیل سود، افزایش سرمایه، فروش دارایی ، تولید یک محصول و... از این شرکت در پیش است که باعث رشد بی وقفه 187 درصدی قمیت شده ؟ به بورس پرس توضیح داد: خیر. به جز موضوع عرضه و تقاضا  و تمایل سرمایه گذاران به خرید، دلیل خاصی برای رشد قیمت سهام وجود ندارد.

وی ادامه داد: این نکته برای مدیران این شرکت دارویی هم جالب شده است.

epsnews

پایان مهلت حق تقدم رتکو

امروز آخرین روز پذیره نویسی سهام حق تقدم شرکت  تکین کو (رتکو) به دلیل اتمام مهلت قانونی است.

epsnews

آپشن سهام در فاز اجرا

بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با اجرای عملی برجام، بورس تهران وارد مرحله جدیدی از فعالیت شده و می‌تواند شاهد حضور گسترده سرمایه‌گذاران خارجی باشد. تالار شیشه‌ای که قریب به ۲۳ماه است در رکود عمیقی فرو رفته است، این روز‌ها تحت تاثیر خبرهای مختلف به‌ویژه در زمینه رفع تحریم‌های هسته‌ای و اجرای سیاست‌های انبساطی از سوی دولت قرار گرفته است.

به گزارش بانکداران ۲۴ (Banker)،در این بین تجربه سال‌ها فعالیت نهاد‌های اقتصادی نشان می‌دهد که اظهار نظر مقامات مسوول می‌تواند تاثیر بسیاری بر شفافیت عملکرد و ابهام‌زدایی بازار داشته باشد. در همین زمینه «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگویی با حسن قالیباف اصل، مدیر عامل شرکت بورس اوراق بهادار به تشریح فعالیت‌های این شرکت و همچنین دستاوردهای آن پرداخته است. قالیباف در این گفت‌وگو خبر از ورود شرکت‌های کره‌ای به ایران به منظور مذاکرات و راه‌اندازی نرم‌افزارهای ابزار آپشن (بازار مشتقه) داده و زمان اجرایی شدن آن را خیلی دور نمی‌بیند.راه‌اندازی ابزار آپشن می‌تواند به جذابیت بازار برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی بیفزاید و همچنین باعث کسب بازدهی سهامداران در شرایط مختلف و تعمیق بازار شود. وی در عین حال می‌گوید: توسعه بازار تحت تاثیر سه عامل قانون، نهادها و ابزار‌ها است و ابزارها به تنهایی نمی‌توانند توسعه دهنده بازار باشند، مدیر عامل شرکت بورس اوراق بهادار درخصوص ورود شرکت بورس به بازار اولیه از رایزنی‌ها با «سازمان» و تغییر مقررات فعلی در آینده سخن می‌گوید.

بازار سهام کشورمان عموما در طول تاریخ فعالیت خود رفتاری همگن داشته است، یعنی یا یک مسیر صعودی دسته‌جمعی یا نزول همگانی را تجربه کرده است؛ علت این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اقتصاد ما در شرایط خاصی قرار دارد که معطوف به ماه‌های گذشته نیست و سابقه‌ای چند ساله دارد. همان‌طور که اشاره کردید بازار به سمتی می‌رود که یا شرکت‌ها دچار افت دسته‌جمعی شده و به یک باره نزول می‌کنند، یا به‌صورت دسته‌جمعی راه صعود در پیش می‌گیرند. دلیل چنین پدیده‌هایی در بازار به ماهیت اقتصاد کلان کشور باز می‌گردد. واکنش شرکت‌ها عمدتا سیستماتیک و یکپارچه است، به این معنی که این رفتار‌ها بیش از آنکه تحت کنترل شرکت‌ها باشد، تحت تاثیر کلیت تحولات اقتصادی کشور است. تغییر در نرخ خوراک، اخبار سیاسی و حتی تا چند ماه اخیر بحث مذاکرات هسته‌ای از مواردی بود که رفتار شرکت‌ها را دستخوش تغییرات جدی می‌کرد. در شرایط کنونی نیز ما با آینده‌ای مبهم مواجه هستیم که اقتصاد کشور را در شرایط گذار قرار داده است. بر همین اساس اگر شرایط نرمال شود و از سوی دیگر تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود، شرکت‌ها می‌توانند در شرایط عادی به فعالیت خود ادامه داده و تغییر در این رویه را به وجود آورند. باید دقت کرد که ما انتظار ورود سرمایه‌گذار خارجی را درکشور داریم، سرمایه‌گذار خارجی نیز زمانی اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند که بتواند تحلیل دقیق شرکت‌ها را در اختیار داشته باشد و این تنها در شرایطی صورت می‌پذیرد که ابهامات اقتصادی ما تا حد زیادی برطرف شود.

آیا نبود بازارها و ابزارهای مالی متنوع نظیر آتی و اختیار (futures & options) یکی از دلایل این نوع حرکت نیست؟ بسیاری معتقدند این ابزارها می‌توانند زمینه را برای کسب سود در شرایط مختلف بازار و نه فقط در شرایط مثبت ایجاد کنند، آیا نمی‌توان با توسعه آنها، بازار را نیز توسعه داد؟
توسعه بازار تحت تاثیر 3 عامل قانون، نهادها و ابزار‌ها صورت می‌پذیرد. به این معنی که ما باید یک قانون پیشرفته، نهادها و ابزارهای متنوع داشته باشیم. درست است که تنوع ابزارها منجر به تعمیق، افزایش نقد‌شوندگی و کشف قیمت بهتر می‌شود، اما تمام پارامترها در این موضوع خلاصه نمی‌شود. با این وجود، این ابزارها می‌تواند به بازار کمک کند اما بدین معنی نیست که با آپشن و فیوچرز مشکلات بازار برطرف شود. بحث کلیت بازار بحث کوچکی نیست و به‌طور حتم به سیاست‌های کلان اقتصادی کشور وابسته است. برهمین اساس بسیاری از ابهامات کنونی بازار به فضای کسب وکار و حال فعلی اقتصاد کشور ارتباط دارد و تا این موارد در کشور بررسی جدی نشود بازار‌ها نیز با این مشکل مواجه هستند.

در حال حاضر حدود 6 سهم آتی داریم که خیلی ناچیز است. چرا بحث‌هایی که درباره راه‌اندازی معاملات اختیار شاخص و توسعه معاملات آتی مطرح شد، بی نتیجه مانده است؟ ریشه تعویق در اجرای این موارد چیست؟ چه اقداماتی در جهت تسریع در رونمایی از معاملات اختیار و آتی انجام شده است؟
ابزاری که در حال حاضر در بورس تهران وجود دارد single stock futures به معنی معاملات آتی روی تک سهم است. در تمام دنیا ابزار آتی به‌عنوان ابزاری شناخته شده و معمول نیز مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و ابزار رایج عمدتا ابزار اختیار معامله است. سازمان و شرکت بورس تاکنون فعالیت‌های بسیاری را درخصوص ابزار اختیار معامله انجام داده‌اند. این بحث در کمیته فقهی مورد بررسی قرار گرفته و قانون آن نیز تصویب شده و برای استفاده در سبد شاخص تنظیم شده است. در بحث آتی روی سبد شاخص؛ مقرراتی را به سازمان پیشنهاد داده‌ایم که اگر مورد موافقت سازمان قرار بگیرد به مرحله اجرا در می‌آید. همچنین برای این ابزار نرم‌افزار تخصصی مورد نیاز است که در این زمینه با کشور‌های مختلف مذاکرات جدی را انجام می‌دهیم. در حال حاضر تعدادی از کارشناسان کره‌ای در ایران هستند مذاکرات جدی انجام داده و آموزش‌های لازم را در اختیار شرکت بورس قرار داده‌اند. یورونکس نیز اعلام آمادگی کرده است. اما همچنان تحریم‌های هسته‌ای باعث شده بسیاری از کشور‌های دیگر نتوانند درخواست همکاری خود را به ایران اعلام کنند. به‌طور کلی بحث سیستم معاملات بسیار مهم است و باید به روزرسانی نرم‌افزار‌ها در ایران صورت پذیرد زیرا خرید این نرم‌افزارها توسط شرکت زمانی صورت گرفت که مخصوص بازار نقدی بود اما در حال حاضر نیاز ما به برنامه‌های بازار مشتقه است.

بسیاری معتقدند نبود ابزارهای متنوع در بازار سهام کشورمان سبب شده حتی صنایع وابسته نیز نتوانند پیشرفت محسوسی داشته باشند. مثلا مشاوران سرمایه‌گذاری در این شرایط مخاطبان کمتری دارند. از سوی دیگر، در شرایطی که تنوع ابزارهای مالی محدود است می‌تواند باعث کاهش جذابیت ورود سرمایه‌گذاران خارجی شود. نظر شما در این خصوص چیست و بازار سهام ما تا چه حد به این نوع ابزارها نیاز دارد؟
مواردی که بیان کردید نیاز بازار است، اما کلیت بازار تحت تاثیر این موارد نیست. برای سرمایه‌گذار خارجی بحث بسیار مهمی که مطرح است در زمینه انتقال پول است؛ تحریم‌های هسته‌ای همچنان پابرجا هستند و بسیاری از کشور‌ها به دلیل محدودیت در سیستم بانکی نمی‌توانند با ایران مراودات مالی داشته باشند. در بخش صنایع نیز اگر پروژه‌های توسعه‌ای در این بخش اتفاق افتد و گشایش‌های بانکی صورت گیرد، باعث می‌شود شرکت‌های خارجی با دید بهتری به بورس تهران وارد شوند. باید در نظر گرفت در قدم‌های ابتدایی محدودیت‌های LCباید برطرف شود تا بتوانیم ابزار‌های متنوع را با تسهیلات بهتر در بازار استفاده کنیم و بعد از آن به فکر گسترش این ابزار‌ها در کشور باشیم.

بخش عمده‌ای از بازارهای سرمایه پیشرفته به بازار بدهی تخصیص داده شده است، این در حالی است که در کشور ما این بازار بسیار ضعیف است. هرچند اقدامات مناسبی در این خصوص صورت گرفته است، اما هنوز تعمیق این بازار نیاز به تلاش بیشتری دارد. شرکت بورس در این زمینه چه اقداماتی انجام داده است؟
باید در نظر گرفت که بورس و فرابورس به‌عنوان بازار ثانویه مطرح است و این اوراق باید در بازار اولیه انتشار یابد. استاندارد بازار بدهی در سراسر دنیا به گونه‌ای است که دوسوم از کل بازار سهام را بازار بدهی تشکیل می‌دهد.در ترازنامه شرکت‌ها نیز به این گونه است که یک سوم از محل حقوق صاحبان سهام است و دو سوم دیگر از محل بازار بدهی تامین می‌شود. در ایران بازار بدهی جای رشد بسیار زیادی دارد، این بازار جوان است و دلیل آن به عملکرد شرکت‌ها باز می‌گردد. تا کنون شرکت‌ها تامین مالی خود را از طریق بانک‌ها انجام داده‌اند و مدت کوتاهی است که به بازار بدهی برای تامین نقدینگی روی آورده‌اند. شرکت بورس از لحاظ مقررات پذیرش و قواعد معاملاتی با محدودیت مواجه نیست، هر ناشری اعم از شهرداری‌ها و دولت و شرکت‌ها اقدام به انتشار ابزار بدهی کند می‌تواند در بازار اوراق بهادار شروع به پذیره‌نویسی و معامله کند. در حال حاضر در بحث اوراق اسناد خزانه، اوراق صکوک و مشارکت ما مقررات داریم و هیچ محدودیتی در این زمینه نداریم. درخصوص آگاهی و آموزش در این زمینه، معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران فعالیت‌های لازم را انجام می‌دهد. این نهاد برای شرکت‌ها و هلدینگ‌ها آموزش‌های لازم درخصوص تامین مالی از طریق بازار بدهی را انجام می‌دهد.

با توجه به آنکه شرکت بورس در فرابورس عرضه شده و به نوعی در خود بورس قرار ندارد، آیا این امر کمی از اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بورس نمی‌کاهد؟ یعنی زمانی که عمده شرکت‌های بورسی در بازار خود عرضه می‌شوند تا نشان دهند بازار مطمئنی دارند، ما شرکت بورس را در فرابورس عرضه کرده‌ایم.
شرکت بورس بر اساس دستورالعمل‌ها این فعالیت را انجام داده است. اگر هم اکنون این شرکت در فرابورس عرضه می‌شود براساس مقررات تنظیم شده در سازمان بورس است. ما هم اکنون در حال پیگیری هستیم و با سازمان بورس رایزنی‌هایی را نیز انجام داده‌ایم تا سازمان در مقررات خود این مورد را بررسی کند. حتی در بازار ثانویه فرابورس ما با محدودیت‌هایی مواجه بودیم که با پیگیری‌های شرکت بورس این محدودیت‌ها را تا حد زیادی کاهش دادیم. در همین زمینه در آخرین مجمع بورس یکی از درخواست سهامداران این بود که معاملات شرکت بورس با سهولت بیشتری صورت‌ پذیرد و نمایندگان سازمان نیز قول مساعدت در این زمینه را اعلام کردند.

راه‌اندازی ETF ها، چگونه می‌تواند در تامین مالی مجموعه‌های جدید یا در حال کار موثر باشد؟ در میان ابزارهای مالی جدید، کدام یک برای تامین مالی پروژه‌ها مفید است؟
ETF‌ها ابزار جدیدی هستند که زمان زیادی از استفاده آنها در جهان نیز نمی‌گذرد. این ابزار از انعطاف بسیار زیادی برخوردار است. در شرایط کنونی ETF‌‌ها در بازار ایران نیز معامله می‌شود و از مزایای بسیار زیادی برخوردار است. ETF‌ها همان صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند با این تفاوت که نیاز به صدور و ابطال مکرر ندارد و در بازار نیز قابل معامله است. یکی از مزایای این ابزار این است که می‌تواند به راحتی برای شاخص‌های مختلف تعریف شود.این ابزار همچنین می‌تواند در تعیین سطح حضور سرمایه‌گذار خارجی موثر باشد. به‌عنوان مثال در یک بازار بین‌المللی یک ETF برای شاخص بورس تهران تعریف می‌شود وبعد سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند به راحتی از طریق این ETF‌ها از سبد آن شاخص خریداری کند. به‌طور کلی این ابزار در شرایط کنونی از برنامه‌های مهم شرکت بورس است که در حال پیگیری است ودر برنامه شرکت بورس نیز مطرح شده که آموزش‌های مربوط به آن بیش از گذشته در اختیار سرمایه گذاران قرار بگیرد.اما دراین میان نکته مهم این است که در حال حاضر عمده صندوق‌های ما به سمت ابزار بدهی حرکت کرده‌اند. ارزش دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری رقمی حدود 21تا 22 هزارمیلیارد تومان است. از این رقم 17 تا 18 هزار میلیارد تومان مربوط به اوراق با درآمد ثابت است و بخش ناچیزی از آن در بخش سهام سرمایه‌گذاری شده است. شرکت بورس امیدوار است در آینده‌ای نه چندان دور که شرایط بازار بهتر شود درخواست صندوق‌ها برای ETF ‌ها نیز افزایش پیدا کند. یکی از امکانات مطرح شده دراین زمینه صندوق پروژه‌هاست. این صندوق‌ها به شکل ETF می‌تواند به بازار کمک کند. در شرایط کنونی بازار خوشبختانه از نظر تنوع ابزار از شرایط مطلوبی برخوردار است و صندوق‌های متعددی تعبیه شده که می‌توانند به حوزه‌های مختلف به خصوص مسکن و معدن و صنعت به منظور تامین مالی کمک کند.

بنکر