عرضه
و تقاضا؛ دو بازویی که اقتصاد را به سمت تعادل می رانند و بازار را شکل می
دهند و در بازاری که اعتقاد به آزاد بودن آن مطرح است، بایستی بر پایه
همین مکانیزم باشد و هیچ دخالتی در آن اعمال نگردد. به
گزارش بورس نیوز، با وجود اینکه عرضه و تقاضا اصلی مهم در اقتصاد محسوب می
شود، اما به نظر می رسد در همه شرایط این اصل کارایی لازم را ندارد. چراکه
اجرای آن نیازمند یک بستر مناسب است تا بتواند به درستی عمل کرده و تعادل
مورد نیاز را برقرار سازد. به
عنوان مثال در شرایطی تولید کننده با احتکار محصول و دپوی آن در کارخانه،
این تعادل را بر هم می ریزد که این امر می تواند تحت تأثیر هر عاملی باشد
که از جمله آن می توان به بازی ها و اختلاف سیاسی، خصومت بین گروه های فعال
در آن حوزه، عدم نقدینگی و با عدم تخصیص منابع به آنها اشاره کرد. دلایلی
که چندان به اصل عرضه و تقاضا مربوط نیست و به تولید و عرضه واقعی و تقاضای
متقابل آن بستگی ندارد و تنها موجب بر هم خوردن تعادل در آن بازار می شود.
همانند این امر را در بازار خودرو شاهد هستیم که گهگاه به دلیل وجود برخی
مسایل سیاسی پشت پرده و یا اختلافات بین دولت و صنعت این مکانیزم بر هم می
ریزد.
پرشین تحلیل
در
بازار سرمایه و بورس نیز همین موضوع حاکم است، اما بر خلاف اینکه همگی
معتقدیم که بایستی مبنای معاملات بر پایه عرضه و تقاضای واقعی باشد و دخالت
ها در آن به حداقل ممکن کاهش یابد؛ اما ایرادی که اینجا وجود دارد این است
که به اذعان مسئولین بازار سرمایه حدود 80 درصد سهام شرکت های بورسی در
مالکیت دولت و مجموعه های حقوقی وابسته به آن بوده و تنها 20 درصد آن به
سرمایه گذاران خصوصی و حقیقی ها تعلق دارد؛ اما در حال حاضر آنچه که در
واقعیت می توان دید، زور آزمایی این 80 درصد در مقابل مالکیت 20 درصدی ملت
در بازار است؛ آنچنان که هم اکنون دولت چهار برابر مردم عادی و بخش خصوصی
در بازار سرمایه قدرت عرضه دارد و براحتی می تواند تعادل طرف عرضه و تقاضا
را بر هم بریزد. از این رو چگونه می توان انتظار داشت که مردم توان مبارزه و
مقابله با اقدامات دولت را داشته باشد؟ همانند یک کودک 30 کیلویی که
بخواهد با فرد 120 کیلویی کشتی بگیرد. ضمن
اینکه دولت با مصوبه ای از صنایع مختلف و به بهانه های متعدد همچون افزایش
نرخ خوراک پتروشیمی ها و بهره مالکانه معادن پول دریافت می کند و در این
میان تنها بخش خصوصی واقعی مالک 20 درصد سهام است که بیش از پیش ضعیف تر می
شود. حال
آنکه سایر بورس های دنیا نه تنها دولتی نبوده و در اختیار بخش خصوصی است
بلکه برای آن برنامه بلند مدت داشته و در همین راستا و به منظور حمایت از
واحدهای تولیدی و شرکت های بورسی خود به آن تزریق نقدینگی می کند؛ این در
حالی است که در ایران هیچ یک از موارد مذکور وجود ندارد. در
حال حاضر آنچه که در واقعیت می توان دید، زور آزمایی این 80 درصد در مقابل
مالکیت 20 درصدی ملت در بازار است؛ آنچنان که هم اکنون دولت چهار برابر
مردم عادی و بخش خصوصی در بازار سرمایه قدرت عرضه دارد و براحتی می تواند
تعادل طرف عرضه و تقاضا را بر هم بریزد. از این رو چگونه می توان انتظار
داشت که مردم توان مبارزه و مقابله با اقدامات دولت را داشته باشد؟ همانند
یک کودک 30 کیلویی که بخواهد با فرد 120 کیلویی کشتی بگیرد . اینجا
روی سخنمان با رییس سازمان بورس است؛ آقای فطانت خیلی ها از حضور شما در
این حوزه ناراحت هستند؛ چراکه از طریق جایگاه و صندلی شما منافعی داشتند که
مدتی است از بین رفته است . آقای رییس برخی افراد با ایدئولوژی ها و برنامه های شما مخالفند؛ از این رو بهتر است آنها را شناسایی کرده و از خود دور کنید. آقای
فطانت؛ به هوش باشید؛ برخی حقوقی ها برای شما خواب دیده اند. این در حالی
است که گرچه از ابتدای حضورتان در رأس سازمان بورس بازار سرمایه رشد نکرده،
اما طی این مدت اقدامات مثبتی از جمله کاهش حجم مبنا، افزایش دامنه نوسان
قیمت برای سهام شرکت های بورسی، اعلام شاخص های متنوع از جمله شاخص بازده
قیمتی، انتشار مستقیم اطلاعات در سامانه کدال برای جلوگیری از رانت های
موجود و اعمال برخی دستورالعمل های جدید برای زمان عرضه های اولیه و
برقراری عدالت بیشتر در تخصیص سهام شرکت های جدید الورود انجام شده است. اما
الآن حقوقی ها گویا بدون در نظر گرفتن تمامی این اقدامات مهم، فکر دیگری
در ذهن خود می پرورانند. آنچنان که در برخی نمادها میزان عرضه حقوقی ها به
حدی قابل توجه است که اجازه نفس کشیدن را به سایر سهامداران و سرمایه
گذاران نمی دهد. گاهی
حقوقی ها در رابطه با این اقدام خود می گویند به جهت تأمین نقدینگی مورد
نیاز و کمبود منابع مالی اقدام به فروش سهام تحت مالکیت خود می کنند؛ اما
اگر واقعاً آنها به پول نیاز دارند، چگونه و چرا در دیگر نمادها خریدار
هستند؟ آقای
فطانت؛ شاید بد نباشد جلسه ای برگزار کنید و از کارشناسان و معامله گران
فعال در بازار بخواهید برای شما شرایط و رانت های موجود در بازار را به
وضوح بیان کنند که در پشت پرده واقعاً چه اتفاقاتی در جریان وقوع است؟ از
آنها در خصوص رانت ها و سفته بازی هایی که در برخی گروه ها وجود دارد،
توضیح بخواهید تا شرایط برای شما هم آشکار تر شود. به
عنوان مثال پالایشی ها پس از بازگشایی بعد از هر بار که متوقف می شوند، 30
تا 40 درصد نوسان قیمت را تجربه می کنند؛ اما این سهامداران حقیقی بی خبر
از همه جا هستند که در این اتفاقات و عدم دسترسی به رانت ها متضرر می شوند.
پس لطفاً شفافیت را به شرکت ها برگردانید. آقای
فطانت؛ بورس این روزها همانند بیماری است که هر بار می خواهد از بستر
برخیزد، حقوقی ها با عرضه های بی دریغ خود چوبی بر سرش فرود می آورند تا
دوباره بر زمین بیفتد. آیا
این عدالت است که تاوان اینکه 90 درصد دارایی های حقوقی ها در بازار ملک
بلوکه شده را فعالان و سرمایه گذاران بازار سرمایه بپردازند؟ آقای
رییس؛ بورس هم اکنون نیازمند ستاد تنظیم بازاری است که همانند سایر
بازارها عرضه و تقاضای مصنوعی را که بسته به زمان و شرایط در آن ایجاد می
شود، از بین ببرد. همانند
ستاد تنظیم بازاری که در بازار میوه، مرغ و گوشت، تخم مرغ و سایر کالاها
فعال است تا عرضه و تقاضا را متعادل سازد، اما آیا فقط حضور چنین اصلی برای
تعادل نظام عرضه و تقاضا را در بورس قبول نداریم؟ حال آنکه چنین رفتاری
این پیام را برای فعالان بورس به همراه دارد که از ابتدا اشتباه کردید وارد
این بازار شدید؛ چراکه ما شما را به حال خود رها کرده ایم. در
پایان لازم به نظر می رسد اقدامی صورت گیرد که به همه این ایرادات موجود
خط بطلان بکشد. چراکه اگر در مذاکرات هسته ای توافق نهایی صورت گیرد، به
طور قطع هجوم قابل توجهی از صنایع و نقدینگی سرمایه گذاران داخلی و حتی
سرمایه گذاران خارجی را به بازار سرمایه و بورس شاهد خواهیم بود که با این
شرایط، فضای کنونی بورس توانایی جذب و هضم آن را نخواهد داشت. بر
همین اساس لازم است اقداماتی صورت گیرد که زمینه ها و فضای مورد نیاز برای
جذب این میزان نقدینگی جدید در بازار ایجاد شود و این امکان پذیر نیست،
مگر با شفاف سازی هر چه بیشتر در بازار سرمایه و رفع تمام رانت ها تا دو
کفه ترازوی عرضه و تقاضا بتواند تعادل خود را به دست آورد.